Muzeum

Koncepcja i scenariusz:

Jolanta Pol - Tamara Sienina

Ekspozycja:

Kuratorzy:

Oprawa plastyczna:

Krzysztof Burnatowicz

Asystent ekspozycji:

Muzeum Juliusza Słowackiego w Krzemieńcu powstało 26 lipca 2002 roku. 20 września 2004 roku z okazji obcho¬dów 195-tej rocznicy urodzin oraz 155-tej rocznicy śmier¬ci geniusza epoki Romantyzmu, filozofa i dramatopisarza, na poziomie międzynarodowym, odbyło się uroczyste ot¬warcie Muzeum.

Instytucja, poświęcona życiu i twórczości Juliusza Słowackiego, powstała dzięki współpracy Ministerstwa Kultury Polski i Ministerstwa Kultury Ukrainy, zrzeszeń polskich i ukraińskich pisarzy, Towarzystwa Odrodzenia Kultu¬ry Polskiej im. Juliusza Słowackiego, które działa w ro¬dzinnym mieście Poety. Ekspozycja powstała w Muzeum Li¬teratury im. A. Mickiewicza w Warszawie. Do ogólnego rozwoju sprawy przyczyniła się firma "Energopol-TRAIDE-Warszawa" z Kijowa, która w porozumieniu z Ministerstwem Kultury i Sztuki Rzeczypospolitej Polskiej oraz z udziałem ukraińskich i polskich budowniczych z Lublina i Krze¬mieńca przeprowadziła prace re¬stauracyjne domku Słowackich.

Narodziny Muzeum - to za¬równo wielostronne sprzyjanie rozwojowi sprawy, które odbywało się na poziomie Prezydentów, urzę¬dów i przedstawicieli dyplomacji narodowej obu państw, jak też ja¬skrawy przykład współpracy w za¬kresie dwu narodów słowiańskich, głębokiego obopólnego szacunku i wzajemnego zaufania między nimi. Owe zjawiska odpowia¬dają kierunkowi twórczości oraz głębokim uczuciom geniu¬sza literatury światowej Juliusza Słowackiego.

Muzeum rozmieszczono w dawnym rodzinnym dworku Słowackich, gdzie Juliusz spę¬dził wczesne lata dzieciństwa. Urodził się Słowacki 4 września 1809 roku. Tutaj przyszły poeta spędzał wakacje w czasie studiów w Wilnie, gdzie rodzice wyjechali jeszcze w 1811 roku. W Uniwersytecie zdobył wyższe wykształcenie prawnicze. Po raz ostatni Juliusz odwiedził Krzemieniec po ukończe¬niu studiów. Mieszkał tutaj w ciągu kilku miesięcy, od lata 1828 do lutego 1829 roku.

W latach 1830-1831 Juliusz Słowacki, mieszkając w Warszawie, wziął udział w powstaniu Listopadowym, a po klęsce powstańców zmuszony był do wyjazdu za granicę.

Mieszkał w Dreźnie, Paryżu, Genewie, emigrował przez kraje Europy i Bliskiego Wschodu. Tęsknota za kra¬jem rodzinnym bezustannie rysowała Słowackiemu Krze¬mieniec we wszystkich jego szczegółach. Miasto zostało dla poety symbolem Ojczyzny.

Słowacki żył niespełna 40 lat. W 1849 ziemia fran¬cuska w Paryżu na cmentarzu Montmantre przyjęła ciało Poety. W 1927 roku jego prochy zostały przeniesione do Krakowa, gdzie są pochowane na Zamku Wawel. Sarko¬fag poety stoi obok sarkofagu Adama Mickiewicza.

Ekspozycja Muzeum, rozmieszczona w ośmiu salach-pokojach, została stworzona po to, aby, interpretując twórczość Słowackiego, przedstawić jego życie i utwory na tle historycznej epoki literackiej oraz drogę, którą poeta kroczył w poszukiwaniu "jedynej prawdy dla człowieka". Poprzez wystawę Wielki Krzemieńczanin został przed¬stawiony w całym bogactwie swojej poezji, w gorączce swych myśli i w swojej, pełnej sprzeczności, biografii twórczej. W ciągu tak krótkiego życia poeta napisał 25 dramatów, około 20 poematów i prawie 150 liryków, które tworzą złoty fundusz literatury światowej i które zyskały mu sławę i uznanie wielkiego poety narodowego.

Ekspozycja, nie będąc typowo biograficzną, prezen¬tuje utwory Słowackiego w celu przedstawienia najważ¬niejszych, składających się na biografię twórczą wydarzeń życiowych.

У залі, присвяченому першим рокам дитинства Юліуша Словацького (1809-1811), — інтер'єр кімнати, що відтворює родинне помешкання Словацьких у Кременці. Тут різноманітні предмети і меблі, виготовлені в стилі ампір та бідермейєр, портрети — малого Юліуша в образі Амура, його батьків, діда і бабуні. Центральне місце належить батькові Юліуша — Ев-зебіушу Словацькому, професору Кременецького ліцею, відомому поету, драматургу, перекладачу. Тему доповнює розповідь про засновників і викладачів згаданого закладу, які бували в гостях у Словацьких.

їх портретні зображення і літографії з видами Кременця по чатку XIX століття теж в експозиції.W sali, która przedstawia wczes¬ne lata dzieciństwa Juliusza Słowa¬ckiego (1809-1811), wystrój we¬wnętrzny odzwierciedla mieszkanie rodzinne Słowackich w Krzemieńcu.

W pokoju są przedmioty i meble w stylach empire i biedermeier, por¬trety - małego Julka w roli Amorka, jego rodziców, dziadka i babuni. W centrum tematu ekspozycyjnego - oj¬ciec Juliusza - Euzebiusz Słowacki, profesor Liceum Krzemienieckiego, znany poeta, tłumacz, dramatopisarz. Temat rozszerza się o opowieść o za¬łożycielach i wykładowcach Liceum Krzemienieckiego, którzy często od¬wiedzali Słowackich. Portrety z ich podobiznami oraz litografie z widoka¬mi Krzemieńca początku XIX wieku również są w ekspozycji.

Ekspozycja kolejnej sali przedstawia kilka okresów życia Juliusza Słowackiego (1811-1825) w Wilnie. Tutaj – opowieść o latach dziecinnych, kształcenie się w gimnazjum, śmierć ojca, ponowne zamążpójście matki, zapoznanie się w salonie Salomei Słowackiej z elitą miasta, początki twórczości poetyckiej i pierw¬sze spotkanie z Adamem Mickiewiczem. Następnie – studia Juliusza na uniwer¬sytecie, pierwsze wiersze: "Dumka ukraińska", "Pieśń dziewczyny kozackiej" oraz pierwszy ból nieodwzajemnionej miłości. Jednocześnie – wakacje, odwiedziny Krzemieńca oraz podróże po Woły¬niu i Podolu, zakończenie studiów, pożegnanie się z matką i odjazd do Warszawy.

Ekspozycję wzbogacają: panorama uniwersytetu, szafa książkowa, w której są portrety z podobiznami wy¬kładowców i przedstawicieli elity wileńskiej. Zdobią salę przedmioty bytowe w stylu Księstwa Warszawskiego oraz portrety malarskie (kopie): ojczyma, sióstr przyrodnich Ju¬liusza – Aleksandry i Hersylii. Pochodzą ze zbiorów Archi¬wum Narodowego im. Ossolińskich.

Opowieść o tym okresie (1830-1831) rozpoczyna się od zapoznania się z autobiografią Juliusza Słowa¬ckiego oraz jego wierszem "Matka do syna", w którym poeta prorokuje swój los. Na ścianie centralnej – panora¬ma Placu Bankowego w Warszawie z budynkiem Ministerstwa Finansów, gdzie Juliusz dostał posadę. Obok – utwory poety: "Oda do wolności", "Hymn" oraz "Kulik Polaków" jako świadectwo jego udziału w powsta¬niu Listopadowym. W tej sali domi¬nuje temat polityczny. Właśnie w tym okresie poeta z romantyka-marzyciela

przekształca się w romantyka, który aktywnie walczy o wolność i niepodległość Ojczyzny. W tym czasie Słowacki zmuszony jest do emigracji, dlatego z misją na rzecz polskiego powstania wyjeżdża za granicę 8 marca 1831 roku.

Drezno, Londyn, Pa¬ryż, Genewa, Florencja, Weyty, Neapol... Z tych stron świata, przepełniony tęsknotą za rodzinnym krajem, Juliusz Słowacki pisał listy do mat¬ki, do Krzemieńсa. Listy te pozwalają zobaczyć drogę, którą poeta przemierzył po pożegnaniu się z Krzemień¬cem. Uporządkowane przez Salomeę Słowacką, tworzą one sześciusetstronicowy tom twórczości epistolarnej poe¬ty. W sali zwracają na siebie uwagę portrety syna i matki, makatka haftowana przez Salomeę, rzucona na krześle czarna chusta, która jest sym¬bolem smutnego kobiecego losu wdowy Słowackiej.

Wśród ekspozycji – pierwsze dwa tomiki poezji młodego poety, wydane w Paryżu, inne liryki, obok - niewielkie portrety kobiet – Marii Wodzińskiej, Joanny Bobrowej, które podczas różnych lat emigracji Słowackiego pełniły rolę jego Muz poetyckich.

Piąta sala odtwarza wnętrze krze¬mienieckiego salonu Słowackich, tra¬dycyjne dla typowego polskiego dworu na Wołyniu początku XIX wieku. Są tutaj kopie mebli w stylach empire oraz biedermeier, należących do rodzi¬ny Słowackich, a także kilka autenty¬ków: sekretera, stół, krzesła oraz inne przedmioty – żyrandole, świeczniki, lustro, zegar.

Ozdobą salonu jest unikalny klawikord "żyrafa" z początku XIX wieku, oraz fortepian "Calisia" (XX w – dar dla Muzeum z 2006 r). Centralne miejsce w ekspozycji zajmuje olejny obraz pędzla Juliusza Słowackiego "Mglisty poranek nad morzem", na¬malowany w Krzemieńcu po powrocie poety z podróży do Odessy.

Salon emanuje tęsknotą Juliusza za domem rodzinnym, za ukochanym miastem – tym głębokim źródłem wspomnień o latach dzieciństwa z od¬głosami kolęd i pieśni ukraińskich.

Żyje tutaj pamięć o profesorach Liceum Krzemienieckiego – stałych bywalcach tego salonu.

Wystrój tego pokoju służy sce¬nerii opowieści o podróżach Juliusza Słowackiego, które wywarły ważny wpływ na jego twórczość. W latach 1827-1829 poeta podróżował po Ukrainie, a w 1836-1838 latach odbył wielką podróż na Bliski Wschód (Gre¬cja, Syria, Palestyna, Egipt, Liban). Ekspozycja przedstawia listy poety do matki, dzieła, rysunki z podróży. Wątek opowieści ilustruje kopie obra¬zów M. Gaszyńskiego "Słowacki pod piramidami", J. Chełmońskiego "Kra¬jobraz ukraiński", oraz portret "Emi¬ra" Wacława Rzewuskiego, bohatera "Dumy o Wacławie Rzewuskim". Tematykę ukraińską uzupełnia poezja, opiewająca kwitnące łąki i stepy Wołynia i Podola, oraz informa¬cja o przedstawicielach "szkoły ukraińskiej" w polskiej poezji XIX w.

Centralne miejsce w tej sali zajmuje powiększo¬na litografia Joana Jakotetta – panorama parku Tiullreis – jednego z symboli roman¬tycznego Paryża, gdzie Ju¬liusz spędził w sumie 13 lat życia. Tam młody poeta wy¬dał pierwsze dwa tomy swo¬ich utworów, uczestniczył w spotkaniach literackich z udziałem Mickiewicza, Cho¬pina i innych przedstawicieli polskiej emigracji. Prawie przez rok Juliusz odwiedzał zebrania "Koła Sprawy Bo¬żej" Andrzeja Towiańskiego.

Szczyt rozkwitu twórczości poety nastąpił po powrocie z Bliskiego Wschodu. Tu wystawiony jest zbiór dzieł Juliusza Słowackiego, a na mapniku – tekst "Te¬stamentu". Poemat "Król Duch" wyeksponowany osobno, ponieważ jest to dzieło niedokończone.

Siódma sala pzedstawia ostatni, najbardziej dramatyczny okres życia Juliusza Słowackiego. Są tutaj dokumenty, świadczące o śmierci i pogrzebie Wielkiego Krzemieńczanina na paryskim cmenta¬rzu Montmartre, a także o przeniesieniu jego prochów w 1927 na krakowski Wawel.

Wystawa zaczyna się i kończy się na Krze¬mieńcu. Ekspozycja pierwszej sali zapoznaje zwie¬dzających z rodziną Słowackich i miastem począt¬ku XIX wieku, a ostatnia sala zawiera informację o Krzemieńcu współczesnym. Na mapnikach – liczne zdjęcia, na których utrwalone zostały postacie pisa¬rzy, poetów, naukowców, badaczy różnych państw, przedstawicieli władz – uczestników uroczystości poświęconych Juliuszowi Słowackiemu oraz tych, którzy przyczynili się do powstania tego Muze¬um. Osobno wyeksponowane są portrety Tarasa Szewszenki, Łesi Ukrainki, Iwana Franki – wybit¬nych poetów ukraińskich, twórczość których bliska jest twórczości Juliusza Słowackiego.

Salę zdobią panoramy przedwojennego i współczesnego Krzemieńca – "miasta wielkiej tęsk¬noty" poety, które zawsze o nim pamięta.